فروش b2c

آیا به دنبال راهی برای بهبود تجربه خرید مشتریان و افزایش فروش هستید؟ فروش b2c یکی از موثرترین روشها برای ارتباط مستقیم با مصرفکنندگان و ارائه محصولات یا خدمات به آنها است. این روش به کسبوکارها کمک میکند تا نیازها و خواستههای مشتریان خود را بهتر درک کرده و تجربه خریدی ساده و لذتبخش برای آنها فراهم کنند.
در دنیای امروز که رقابت در بازارهای مصرفی هر روز بیشتر میشود، استفاده از استراتژیهای مؤثر در فروش b2c میتواند تأثیر قابلتوجهی بر جذب و حفظ مشتریان داشته باشد. مهارتهای فروش مناسب نهتنها تجربه خرید مشتریان را بهبود میبخشد، بلکه باعث افزایش فروش و رشد کسبوکار نیز میشود.
در این مقاله از مرکز اشتغال و مهارتآموزی ماهان، با مفهوم فروش مستقیم به مصرفکننده آشنا خواهید شد و تکنیکها و نکاتی برای بهبود استراتژیهای فروش خود دریافت خواهید کرد.
بیشتر بخوانید: فروش چیست؟
اگر میخواهید بدانید:
- فروش b2c چیست و چرا برای کسبوکارها اهمیت دارد؟
- چگونه میتوانید با بهبود مهارتهای فروش خود، تجربه خرید مشتریان را بهتر کنید؟
- چه استراتژیهایی برای افزایش فروش و جذب مشتریان مؤثرتر است؟
همراه ما باشید تا با بهترین روشها برای بهبود فروش b2c و ایجاد ارتباطی پایدار و مؤثر با مشتریان آشنا شوید!
دوره فروش و مذاکره – مرکز مهارتآموزی ماهان
آیا میخواهید فروشندهای حرفهای شوید و مهارتهای فروش حضوری خود را تقویت کنید؟ دوره فروش و مذاکره ماهان، فرصتی بینظیر برای یادگیری تکنیکهای پیشرفته فروش و مذاکره است.

در این دوره، با اصول شناسایی نیاز مشتری، مدیریت اعتراضات و ایجاد ارتباطات مؤثر آشنا میشوید تا بتوانید جلسات فروش موفق و برد-بردی داشته باشید. همچنین مهارتهای تأثیرگذاری و رفتار حرفهای برای ارتقای فروش حضوری آموزش داده میشود.
اگر به دنبال رشد حرفهای و دستیابی سریعتر به اهداف فروش هستید، این «دوره فروش» را از دست ندهید. برای اطلاعات بیشتر و ثبتنام، همین امروز اقدام کنید!
تعریف فروش b2c

فروش b2c (Business-to-Consumer) به فرآیندی گفته میشود که در آن کسبوکارها کالا یا خدمات خود را مستقیماً به مصرفکنندگان نهایی ارائه میدهند. بر خلاف فروش b2b که معاملات بین کسبوکارها انجام میشود، در b2c تمرکز روی نیازها و خواستههای افراد است. این مدل بیشتر در خردهفروشیها، فروشگاههای اینترنتی و صنایع خدماتی رایج است و هدف آن برآورده کردن نیازهای فوری مشتریان است.
بیشتر بخوانید: روش افزایش فروش
معاملات b2c معمولاً سادهتر و سریعتر هستند و شرکتها از طریق تبلیغات و بازاریابی دیجیتال، بخشهای بزرگی از بازار را هدف قرار میدهند.
ویژگیهای فروش b2c

ده ویژگی مهم برای فروش b2c وجود دارد که در ادامه به آنها اشاره میکنیم:
۱. حجم بالا، قیمت پایین
در فروش b2c معمولاً کالا یا خدمات با حجم بالا و قیمت نسبتاً کم فروخته میشوند.
۲. چرخه فروش کوتاهتر
در این مدل، تصمیمگیری سریع انجام میشود. خریدها اغلب بهصورت لحظهای و تحتتأثیر قیمت، راحتی یا برند صورت میگیرند.
۳. بازاریابی شخصیسازیشده
کمپینهای بازاریابی در b2c بر اساس رفتار و علاقه مشتری طراحی میشوند.
۴. تصمیمگیری احساسی
مصرفکنندگان بیشتر بر اساس احساسات یا لحظه تصمیم به خرید میگیرند، نه منطق یا نیازهای تجاری.
۵. بازار گسترده
فروش b2c بیشتر به جمعیت وسیعتری میپردازد و روی جذب مشتریان بیشتر تمرکز دارد.
۶. حضور در همه کانالها
کسبوکارهای b2c از روشهای مختلف مثل فروشگاههای حضوری، سایتها، اپلیکیشنها و شبکههای اجتماعی برای دسترسی به مشتری استفاده میکنند.
۷. معاملات مکرر
در b2c خریدها معمولاً تکراری هستند، مثل خرید مواد غذایی یا لباس.
۸. توجه به راحتی مشتری
تجربه خرید در b2c باید ساده و راحت باشد؛ مثلاً با ارائه خدماتی مثل خرید آنلاین، ارسال به خانه یا دریافت حضوری.
۹. یکپارچگی دیجیتال
بسیاری از کسبوکارهای b2c دیجیتالی شدهاند و به مشتریان امکان خرید آنلاین، پیگیری سفارشها و ارتباط با پشتیبانی را میدهند.
۱۰. برنامههای وفاداری مشتری
کسبوکارهای b2c معمولاً از برنامههای وفاداری و تخفیفها برای نگهداشتن مشتریها و تشویق به خرید دوباره استفاده میکنند.
فروشگاههای حضوری b2c در برابر خردهفروشی آنلاین b2c

بیایید تفاوتهای فروشگاههای حضوری b2c و خردهفروشیهای آنلاین b2c را بررسی کنیم:
فروشگاههای حضوری b2c
این نوع فروشگاهها همان مغازهها و فروشگاههای فیزیکی هستند که مشتریان میتوانند وارد شوند، محصولات را ببینند و خرید کنند. این تجربه حضوری به مشتریان امکان تعامل مستقیم با محصولات و دریافت خدمات شخصی را میدهد. فروشگاههای حضوری برای جذب مشتری به مکان مناسب، رفتوآمد افراد و فضای جذاب فروشگاه وابسته هستند.
بیشتر بخوانید: فروش مویرگی چیست؟
خردهفروشی آنلاین b2c
این مدل شامل فروشگاههای دیجیتالی است که مشتریان میتوانند محصولات یا خدمات را به صورت آنلاین بررسی و خریداری کنند. خرید از این فروشگاهها از طریق وبسایتها یا اپلیکیشنهای موبایلی انجام میشود. خردهفروشی آنلاین معمولاً گزینههای بیشتری برای انتخاب محصولات، خرید راحت از خانه و پیشنهادات شخصیسازیشده ارائه میدهد. این فروشگاهها از بازاریابی دیجیتال، سئو و طراحی تجربه کاربری برای افزایش فروش استفاده میکنند.
تفاوتهای کلیدی
۱. تعامل با مشتری
در فروشگاههای حضوری، مشتریان بهصورت حضوری با کارکنان ارتباط برقرار میکنند. اما در فروشگاههای آنلاین، پشتیبانی از طریق چت زنده، ایمیل یا فناوریهای هوشمند انجام میشود.
۲. موجودی محصولات
فروشگاههای حضوری فضای محدودی برای نمایش محصولات دارند. در مقابل، فروشگاههای آنلاین میتوانند طیف گستردهای از محصولات را ارائه دهند.
۳. هزینههای جانبی
فروشگاههای حضوری به هزینههای زیادی مثل اجاره، قبضها و پرسنل نیاز دارند. اما فروشگاههای آنلاین میتوانند بدون نیاز به مکان فیزیکی و با هزینههای کمتر فعالیت کنند.
۴. تجربه خرید
در فروشگاههای حضوری، مشتری میتواند محصول را لمس و امتحان کند. اما فروشگاههای آنلاین با ارائه سرعت و راحتی خرید، این امکان را جبران میکنند، هرچند تعامل فیزیکی با محصول وجود ندارد.
تأثیر تحول دیجیتال بر فروش b2c

تحول دیجیتال تأثیر بزرگی بر نحوه عملکرد فروش b2c گذاشته است. این تحول روشهای تعامل با مشتری، استراتژیهای فروش و بهرهوری عملیات را تغییر داده است.
بیشتر بخوانید: کارشناس فروش کیست؟
کسبوکارها با استفاده از هوش مصنوعی، تحلیل دادهها، اتوماسیون و بازاریابی دیجیتال، تجربههای مشتری را شخصیسازی و در عین حال مقیاسپذیری ایجاد میکنند. برندها حالا میتوانند در پلتفرمهای مختلف با مشتریان ارتباط بگیرند، پیشنهادات سفارشی ارائه دهند و با فناوریهای تجارت الکترونیک و موبایلی، فرایندهای خود را سادهتر کنند.
نقش تجارت الکترونیک و موبایلی در فروش b2c

۱. راحتی
تجارت الکترونیک و موبایلی به مشتریان این امکان را میدهد که در هر زمان و از هر مکانی خرید کنند. این موضوع باعث افزایش تعامل و وفاداری مشتری میشود.
۲. شخصیسازی
پلتفرمهای مجهز به هوش مصنوعی دادههای مشتریان را تحلیل کرده و پیشنهادات و پیامهای بازاریابی شخصیسازیشده ارائه میدهند.
۳. دسترسی به بازار گستردهتر
پلتفرمهای دیجیتال به کسبوکارهای b2c اجازه میدهند فراتر از بازارهای محلی فعالیت کنند و به مشتریان ملی و بینالمللی دسترسی پیدا کنند.
۴. در دسترس بودن ۲۴ ساعته
برخلاف فروشگاههای فیزیکی، فروشگاههای آنلاین بهصورت ۲۴ ساعته فعال هستند و فرصت فروش مداوم ایجاد میکنند.
۵. بازاریابی مبتنی بر داده
ابزارهای دیجیتال اطلاعات دقیقی از رفتار مشتریان ارائه میدهند که باعث میشود استراتژیهای بازاریابی هدفمندتر و موثرتر شوند.
۶. یکپارچگی کانالها
شرکتها میتوانند تجربه مشتری را با ترکیب کانالهای آنلاین و آفلاین بهبود دهند و تعامل یکنواختی در پلتفرمها ایجاد کنند.
۷. پرداخت موبایلی
افزایش تجارت موبایلی، پرداخت از طریق کیف پولهای دیجیتال و اپلیکیشنها را آسانتر کرده و فرایند خرید را سرعت میبخشد.
۸. مدلهای اشتراکی
پلتفرمهای دیجیتال به کسبوکارهای b2c امکان ارائه مدلهای اشتراکی را میدهند که درآمد مداوم و ارتباط طولانیمدت با مشتری ایجاد میکنند.
۹. تراکنشهای سریعتر
تجارت موبایلی با فراهم کردن پرداختهای سریع و امن، سرعت تراکنشها را افزایش داده و نرخ رها کردن سبد خرید را کاهش میدهد.
۱۰. پایداری
تجارت الکترونیک به شرکتها کمک میکند تا با کاهش نیاز به فروشگاههای فیزیکی و بهینهسازی زنجیره تامین، عملکردی پایدارتر داشته باشند.
معرفی فروش b2c
فروش b2c یعنی فروش محصولات و خدمات به مصرفکنندگان فردی. این نوع فروش با فروش b2b (بین کسبوکارها) متفاوت است. در b2c تمرکز روی جلب علاقه مشتری، ایجاد مسیر ساده برای خرید، و ارائه خدماتی است که مشتری را به خرید دوباره تشویق کند. سرعت و رضایت مشتری در این مدل بسیار مهم است و استراتژیهای بازاریابی معمولاً بر احساسات، مزایای شخصی و راحتی تمرکز دارند.
بیشتر بخوانید: فروش تلفنی چیست؟
تفاوتهای کلیدی بین فروش b2c و b2b
۱. چرخه فروش
چرخه فروش در b2c کوتاهتر است و تصمیمگیری توسط یک فرد انجام میشود. اما در b2b فرآیند طولانیتر و پیچیدهتر بوده و چندین نفر در تصمیمگیری دخیل هستند.
۲. احساسی یا منطقی
خریدهای b2c اغلب بر اساس احساسات انجام میشوند، در حالی که معاملات b2b مبتنی بر نیازهای کسبوکاری و تصمیمات منطقی هستند.
۳. حجم و قیمت
در b2c حجم فروش بالا و قیمت محصولات پایین است، اما در b2b حجم معاملات کمتر و قیمتها بالاتر هستند.
مثالهایی از فروش b2c
چند نمونه از فروش b2c:
- خرید آنلاین (مثل آمازون).
- خرید فستفود (مثل مکدونالد).
- خدمات اشتراکی (مثل نتفلیکس).
- فروش برنامههای موبایلی (مثل اسپاتیفای).
این صنایع با ارائه محصولات و خدماتی که نیازهای شخصی یا سرگرمی را برآورده میکنند، به مصرفکنندگان خدمت میدهند.
انواع فروش b2c

۱. فروش مستقیم
فروش حضوری در فروشگاهها.
۲. فروش آنلاین
خریدهایی که از طریق سایتها و اپلیکیشنها انجام میشود.
۳. مدل اشتراکی
پرداختهای دورهای و منظم برای خدمات یا محصولات (مثل Dollar Shave Club).
۴. فروش در بازارچهها
فروش از طریق پلتفرمهایی مثل eBay یا Etsy، که کسبوکارها مستقیماً به مشتریان محصولات خود را عرضه میکنند.
فروش b2c چگونه کار میکند؟
فرآیند b2c معمولاً با تلاشهای بازاریابی برای جلب علاقه مشتریان آغاز میشود. وقتی مشتری بالقوهای علاقه نشان دهد، فرآیند فروش او را به خرید هدایت میکند. این فرآیند معمولاً شامل استراتژیهای بازاریابی دیجیتال مثل تبلیغات هدفمند، پیشنهادات شخصیسازیشده یا کمپینهای ایمیلی است. پس از خرید، خدمات پس از فروش و تعامل با مشتری برای ایجاد رضایت و تشویق به خرید دوباره انجام میشود.
بیشتر بخوانید: قیف فروش چیست؟
مشتریان b2c چه کسانی هستند؟

خریداران b2c مصرفکنندگان عادی هستند که به دنبال کالاها و خدمات برای رفع نیازها یا خواستههای شخصی خود هستند. آنها تحت تأثیر عواملی مثل راحتی، قیمت، شهرت برند و جذابیت احساسی قرار میگیرند. برخلاف خریداران b2b، این مشتریان برای استفاده شخصی خرید میکنند، نه برای سازمان یا شرکت.
مهارتهای لازم برای فروش b2c

مهارتهای کلیدی در فروش b2c شامل خدمات مشتری، بازاریابی دیجیتال، مهارتهای فروش و تحلیل دادهها هستند. این مهارتها به فروشندگان کمک میکنند تا رفتار مشتری را درک کنند، تجربههای شخصیسازیشده ایجاد کنند و فرآیند فروش را بهینه کنند.
آیا فروش b2c شغل خوبی است؟
فروش b2c میتواند شغلی رضایتبخش باشد، بهویژه برای افرادی که از کار با مردم لذت میبرند، به خدمات مشتری علاقه دارند و به دنبال دستیابی به اهداف فروش هستند. با این حال، این شغل میتواند رقابتی و پرسرعت باشد و نیاز به یادگیری مداوم و تطبیق با روندهای مصرفکننده دارد.
بیشتر بخوانید: مشاغل فروش
چگونه میتوان فروش b2c را یاد گرفت؟
برنامههای آموزشی فروش، دورههای آنلاین و مربیگری از بهترین روشها برای یادگیری فروش b2c هستند. توسعه مداوم در زمینه بازاریابی دیجیتال، مدیریت ارتباط با مشتری (CRM) و روانشناسی مصرفکننده میتواند به پیشرفت در این حوزه کمک کند.
استراتژیها و فرآیندهای فروش b2c
استراتژیهای فروش b2c بر فروش مستقیم محصولات یا خدمات به مصرفکنندگان فردی تمرکز دارند، نه به کسبوکارها. فروش b2c از تاکتیکهای متفاوتی نسبت به فروش b2b استفاده میکند، زیرا نیازها و اولویتهای این دو نوع مشتری کاملاً متفاوت است.
مشتریان b2c به دنبال محصولاتی هستند که نیازها و سلیقههای شخصی آنها را برآورده کنند، در حالی که مشتریان b2b به دنبال اقلامی برای بهبود عملکرد یا کمک به کسبوکارشان هستند. استراتژیهای فروش b2c میتوانند به کسبوکارها کمک کنند مشتریان را جذب، درگیر و به خرید ترغیب کنند.
فرآیندهای فروش b2c

فرآیند فروش b2c معمولاً شامل مراحل زیر است:
۱. جذب مشتریان بالقوه
جلب توجه مشتریان از طریق تبلیغات، بازاریابی محتوا یا معرفی توسط دیگران.
۲. ارزیابی مشتریان بالقوه
بررسی احتمال تبدیل مشتری بالقوه به مشتری واقعی با توجه به علاقه، بودجه و قدرت تصمیمگیری او.
۳. بررسی نیازها
شناخت نیازها، مشکلات و ترجیحات مشتری از طریق گفتگو و تحقیق.
۴. معرفی محصول
نمایش ویژگیها، مزایا و ارزش محصول به شکلی که با نیازهای مشتری همخوانی داشته باشد.
۵. پاسخ به نگرانیها
رفع دغدغهها یا تردیدهای مشتری درباره خرید محصول.
۶. نهاییسازی فروش
راهنمایی مشتری برای تکمیل فرآیند خرید، از جمله ارائه گزینههای پرداخت و تأیید سفارش.
۷. آموزش مشتری
اطمینان از انتقال راحت مشتری از فرآیند فروش به تجربه استفاده از محصول، همراه با ارائه پشتیبانی یا آموزش لازم.
۸. پیگیری و حفظ مشتری
ارتباط منظم با مشتریان برای حل مشکلات، دریافت بازخورد و تشویق به خرید مجدد یا معرفی محصول به دیگران.
شناسایی مشتریان در فروش b2c
Prospecting در فروش b2c به معنای شناسایی و ارتباط با مشتریان بالقوهای است که احتمال میرود به محصول یا خدمات علاقهمند باشند. برخی از تکنیکهای موثر برای شناسایی مشتریان در فروش b2c عبارتاند از:
۱. هدفگیری جمعیتشناختی
شناسایی گروههای هدف بر اساس سن، درآمد، مکان و علایق.
۲. بازاریابی ارجاعی
تشویق مشتریان فعلی به معرفی دوستان، خانواده یا همکارانی که ممکن است از محصول یا خدمات بهرهمند شوند.
۳. بازاریابی محتوایی
ایجاد و توزیع محتوای مرتبط (مانند پستهای وبلاگی، ویدیوها و وبینارها) برای جذب و درگیر کردن مشتریان بالقوه.
۴. فعالیت در شبکههای اجتماعی
ارتباط با مشتریان بالقوه از طریق پلتفرمهای اجتماعی و تعامل با آنها از طریق محتوای مرتبط.
۵. شرکت در رویدادها
حضور یا حمایت از رویدادهای صنعتی، نمایشگاهها یا گردهماییهای محلی برای شبکهسازی و ارتباط با مشتریان بالقوه.
۶. تبلیغات هدفمند
اجرای کمپینهای تبلیغاتی هدفمند در موتورهای جستجو، شبکههای اجتماعی یا وبسایتهای خاص.
۷. ارسال پست مستقیم
ارسال پستهای شخصیسازیشده، مثل کارتپستال یا بروشور، به مشتریان در مناطق جغرافیایی یا گروههای خاص.
۸. تماس سرد
ارتباط با مشتریان بالقوه از طریق تلفن یا ایمیل برای معرفی محصول و سنجش علاقه آنها.
کتاب راهنمای فروش b2c چیست؟
کتاب راهنمای فروش b2c یک راهنمای جامع است که استراتژیها، فرآیندها و بهترین روشهای فروش شرکت را توضیح میدهد. این کتاب معمولاً شامل موارد زیر است:
۱. معرفی شرکت
اطلاعاتی درباره تاریخچه، مأموریت، ارزشها و نقاط قوت منحصربهفرد شرکت.
۲. پروفایل مشتری هدف
توصیف دقیق گروههای مشتری ایدهآل، شامل ویژگیهای جمعیتشناختی، روانشناختی و رفتارهای خرید.
۳. فرآیند فروش
راهنمای گامبهگام فرآیند فروش شرکت، از جذب مشتری تا نهاییسازی خرید.
۴. اطلاعات محصول
جزئیات محصولات یا خدمات شرکت، شامل ویژگیها، مزایا، قیمتگذاری و جایگاهیابی.
۵. تحلیل رقبا
بررسی نقاط قوت و ضعف رقبا و موقعیت آنها در بازار.
۶. اسکریپتها و پاسخ به اعتراضات
نمونه اسکریپتها و استراتژیها برای پاسخ به نگرانیها و اعتراضات مشتری.
۷. ابزارها و منابع فروش
فهرستی از ابزارها و منابع در دسترس تیم فروش، مثل نرمافزار CRM، مواد بازاریابی و برنامههای آموزشی.
۸. معیارهای عملکرد
شاخصهای کلیدی عملکرد (KPI) و اهداف برای اندازهگیری موفقیت تیم فروش و نمایندگان فردی.
۹. جبران و مشوقها
اطلاعات مربوط به ساختار جبران فروش و برنامههای تشویقی شرکت.
۱۰. بهبود مستمر
فرآیندی برای جمعآوری بازخورد، تحلیل دادههای عملکرد و بهروزرسانی کتاب راهنما.
روشهای فروش b2c
روشهای فروش b2c به طور کلی به دو دسته اصلی تقسیم میشوند: فروش ورودی و فروش خروجی.
بیشتر بخوانید: تفاوت بازاریابی و فروش
روشهای فروش ورودی (Inbound Sales)
۱. بازاریابی محتوایی
ایجاد محتوای ارزشمند و مرتبط برای جذب مشتریان بالقوه و جلب اعتماد آنها.
۲. بهینهسازی موتور جستجو (SEO)
بهینهسازی وبسایت و محتوا برای رتبهبندی بهتر در نتایج موتورهای جستجو و جذب ترافیک ارگانیک.
۳. بازاریابی شبکههای اجتماعی
تعامل با مشتریان بالقوه از طریق پلتفرمهای اجتماعی و افزایش آگاهی از برند.
۴. بازاریابی ارجاعی
تشویق مشتریان فعلی به معرفی دوستان، خانواده یا همکارانی که ممکن است از محصول یا خدمات بهرهمند شوند.
روشهای فروش خروجی (Outbound Sales)
۱. تماس سرد
ارتباط با مشتریان بالقوه از طریق تلفن یا ایمیل برای معرفی محصول و سنجش علاقه آنها.
۲. ارسال پست مستقیم
ارسال نامهها، کارتپستالها یا بروشورهای شخصیسازیشده به مشتریان در مناطق خاص یا گروههای هدف.
۳. نمایشگاهها و رویدادها
حضور یا حمایت از رویدادهای صنعتی و نمایشگاهها برای شبکهسازی و ارتباط با مشتریان بالقوه.
۴. تبلیغات هدفمند
اجرای کمپینهای تبلیغاتی هدفمند در موتورهای جستجو، شبکههای اجتماعی یا وبسایتهای خاص برای دسترسی به مشتریان بالقوه.
انتخاب روش فروش به عواملی مثل گروه هدف، منابع شرکت و شرایط رقابتی بازار بستگی دارد.
اصول فروش b2c
اصول فروش زیر به بهبود تاثیر فروش b2c کمک میکنند:
۱. مشتریمحوری
قرار دادن نیازها و ترجیحات مشتری در مرکز فرآیند فروش.
۲. شفافیت
بیان صادقانه ویژگیها، مزایا و محدودیتهای محصول یا خدمات.
۳. شخصیسازی
متناسبسازی روش فروش با نیازها و ترجیحات هر مشتری.
۴. راحتی
ایجاد یک فرآیند خرید ساده و بدون دردسر برای مشتری.
۵. پاسخگویی
پاسخ سریع به سوالات و نگرانیهای مشتری و پیگیری بهموقع.
۶. ثبات
ایجاد یک تجربه برند یکنواخت در تمام نقاط تماس و تعاملات.
۷. یادگیری مداوم
بهروز نگه داشتن اطلاعات درباره روندهای صنعت، ترجیحات مشتریان و بهترین روشهای فروش.
۸. همکاری
همکاری نزدیک با دیگر بخشها مثل بازاریابی و خدمات مشتری برای ایجاد تجربهای منسجم.
۹. انعطافپذیری
توانایی انطباق با شرایط بازار و نیازهای متغیر مشتریان.
۱۰. صداقت
حفظ استانداردهای اخلاقی بالا و عمل به نفع مشتری.
وظایف یک نماینده فروش b2c
نماینده فروش b2c مسئول ارتباط با مشتریان بالقوه، درک نیازهای آنها و راهنمایی آنها در فرآیند خرید است. وظایف اصلی این نقش شامل موارد زیر میشود:
۱. جذب مشتریان بالقوه
شناسایی و ارزیابی مشتریان بالقوه از طریق روشهای مختلف بازاریابی.
۲. تعامل با مشتری
ارتباط منظم با مشتریان از طریق تلفن، ایمیل یا ملاقات حضوری.
۳. بررسی نیازها
شناسایی دقیق نیازها و ترجیحات مشتریان از طریق گفتگو.
۴. معرفی محصول
ارائه ویژگیها، مزایا و ارزش محصول بهصورت جذاب و متقاعدکننده.
۵. پاسخ به نگرانیها
رفع تردیدها یا نگرانیهای مشتری درباره خرید.
۶. نهاییسازی فروش
راهنمایی مشتری برای تکمیل فرآیند خرید و تضمین یک معامله روان.
۷. آموزش مشتری
ارائه پشتیبانی یا آموزش لازم برای شروع استفاده از محصول یا خدمات.
۸. پیگیری و حفظ مشتری
برقراری ارتباط منظم با مشتریان برای حل مشکلات، دریافت بازخورد و تشویق به خرید مجدد یا معرفی دوستان.
۹. ثبت دادهها
ثبت دقیق تعاملات مشتری، فعالیتهای فروش و شاخصهای عملکرد در سیستم CRM شرکت.
۱۰. یادگیری مداوم
بهروز نگهداشتن اطلاعات درباره محصولات، تکنیکهای فروش و روندهای صنعتی برای بهبود عملکرد.
فعالیتهای روزانه یک نماینده فروش b2c
یک روز عادی برای نماینده فروش b2c شامل ترکیبی از فعالیتهای زیر است:
۱. جذب مشتریان بالقوه
تحقیق درباره مشتریان، شرکت در رویدادها یا اجرای کمپینهای بازاریابی برای جذب مخاطب.
۲. ارتباط با مشتریان
ایجاد ارتباط اولیه از طریق تماس تلفنی، ایمیل یا شبکههای اجتماعی برای معرفی محصول و سنجش علاقه مشتری.
بیشتر بخوانید: تفاوت فروش تلفنی و بازاریابی تلفنی
۳. بررسی نیازها
برگزاری گفتگوهای عمیق با مشتریان برای شناسایی نیازها، مشکلات و ترجیحات آنها.
۴. معرفی محصول
نمایش ویژگیها و مزایای محصول از طریق نمونهها، دموی محصول یا مطالعات موردی.
۵. پاسخ به اعتراضات
رفع نگرانیهای مشتری درباره موضوعاتی مثل قیمت، کیفیت یا سازگاری محصول.
۶. نهاییسازی فروش
کمک به مشتری در مراحل پایانی خرید، شامل ارائه گزینههای پرداخت و اطلاعات ارسال.
۷. آموزش مشتری
ارائه کمکهای لازم برای شروع استفاده از محصول، مثل راهاندازی حساب کاربری یا ارائه راهنمای استفاده.
۸. پیگیری و حفظ مشتری
ارتباط منظم با مشتریان برای حل مشکلات، دریافت بازخورد و تشویق به خرید مجدد.
۹. ثبت دادهها
ثبت دقیق تعاملات و فعالیتهای فروش در سیستم CRM برای تحلیل و گزارشدهی.
۱۰. یادگیری مداوم
شرکت در دورههای آموزشی، مطالعه مطالب جدید یا استفاده از منابع آنلاین برای بهبود دانش و مهارتها.
اندازهگیری و بهینهسازی فروش b2c
فروش b2c به معاملات بین کسبوکارها و مصرفکنندگان فردی اشاره دارد. اندازهگیری و بهینهسازی فروش b2c به سازمانها کمک میکند عملکرد خود را درک کرده و بهبود دهند، که در نهایت باعث نتایج بهتر فروش و افزایش درآمد میشود.
بیشتر بخوانید: فن بیان در فروش چیست؟
فروش b2c میتواند به صورت آنلاین یا آفلاین و از طریق کانالهای مختلف انجام شود.
مثالی از فرآیند فروش b2c
یک مشتری ممکن است محصولی را در وبسایت یک کسبوکار بخرد، پس از اینکه آن را در شبکههای اجتماعی دیده است. یا شاید محصولی را در یک فروشگاه فیزیکی پیدا کند، پس از مشاهده پستی در پروفایل آن کسبوکار.
فرقی ندارد که مشتری چگونه به محصول میرسد؛ درک و بهینهسازی فرآیند فروش b2c میتواند باعث افزایش رضایت مشتری و بهبود نرخ تبدیل شود.
چالشها و راهحلهای فروش b2c

فروش b2c میتواند بسیار سودآور باشد، اما چالشهای خاص خود را نیز دارد. در ادامه برخی از این موانع و راههای غلبه بر آنها را بررسی میکنیم.
پیدا کردن و جذب مشتریان مناسب
یکی از اولین چالشها برای کسبوکارهای جدید، پیدا کردن و جذب مشتریان مناسب است. حتی پس از جذب چند مشتری بالقوه، این چالش تمام نمیشود. هرچه مدت بیشتری در بازار فعالیت کنید و مشتریان بیشتری جذب کنید، تمرکز بیشتری روی انتخاب مشتریان ایدهآل نیاز خواهید داشت.
همه مشتریان بالقوه ارزش یکسانی ندارند. مثلاً کسی که از طریق جستجوی «بهترین شوینده سازگار با محیط زیست» به سایت شما آمده، احتمال خرید بیشتری دارد نسبت به کسی که تصادفی به صفحه شما سر زده است.
راهحل:
برای غلبه بر این چالش، ابتدا پروفایل مشتری ایدهآل خود و شخصیتهای خریدار را تعریف کنید. سپس استراتژیهای هدفمند برای جذب آنها طراحی کنید، مثل اجرای تبلیغات هدفمند، تولید محتوایی که در جستجوهای ارگانیک دیده شود، و استفاده از شبکههای اجتماعی برای ارتباط با مخاطبان.
افزایش فروش در بازارهای رقابتی
یکی دیگر از چالشهای فروش b2c افزایش فروش در بازارهای رقابتی است. اینترنت باعث شده کسبوکارها به راحتی محصولاتشان را آنلاین بفروشند، که این موضوع باعث شده رقابت شدیدتر شود.
مثلاً اگر شوینده سازگار با محیط زیست میفروشید، با یک جستجوی ساده میتوانید دهها رقیب پیدا کنید، از برندهای معروف گرفته تا کسبوکارهای محلی کوچک.
بیشتر بخوانید: بازاریاب تلفنی کیست؟
راهحل:
برای رقابت، باید کسبوکار خود را از دیگران متمایز کنید. روی ویژگیهای خاص محصولات یا برندتان تمرکز کنید، مثل رایحه، مواد تشکیلدهنده، بستهبندی، یا داستان برند. تفاوتهای خود را برجسته کنید و به طور واضح آنها را تبلیغ کنید تا مشتریان مناسب را جذب کنید.
ایجاد وفاداری و حفظ مشتری
امروزه مشتریان گزینههای زیادی دارند، و وفاداری آنها کمتر شده است. حتی اگر مشتری جذب و تبدیل به خریدار شود، تضمینی وجود ندارد که باز هم از شما خرید کند.
راهحل:
برای حفظ مشتریان و ایجاد وفاداری، باید تجربه مشتری را بهبود دهید. فرایند خرید را ساده و انتظارات آنها را فراتر از حد معمول برآورده کنید. خدمات عالی، تخفیفهای ویژه برای مشتریان قدیمی، و ارتباط منظم میتواند به حفظ مشتری کمک کند.
استفاده از دادهها برای تصمیمگیری بهتر
دادههای زیادی در دسترس کسبوکارهای b2c وجود دارد، اما مدیریت و استفاده درست از آنها میتواند چالشبرانگیز باشد.
راهحل:
از کوچک شروع کنید. نیازی نیست تمام دادهها را تحلیل کنید. روی شاخصهایی تمرکز کنید که به هدف فعلی شما مرتبط هستند. مثلاً اگر هدف شما بهبود فرآیند فروش است، الگوهای خرید مشتریان را بررسی کنید و نقاط ضعف را شناسایی کنید. پس از اعمال تغییرات، دوباره دادهها را تحلیل کنید تا تأثیر تغییرات را بسنجید.
شاخصهای کلیدی عملکرد (KPI) در فروش b2c چیست؟

شاخصهای کلیدی عملکرد یا KPIها در فروش b2c به شما کمک میکنند تا اثربخشی استراتژیهای فروش را اندازهگیری کنید و نقاط قابل بهبود را شناسایی کنید. در ادامه برخی از رایجترین KPIها آورده شده است:
شاخصهای رایج در فروش b2c
۱. درآمد
کل درآمد حاصل از فروش در یک بازه زمانی مشخص.
۲. رشد فروش
رشد درآمد فروش بهصورت سالانه یا فصلی.
۳. میانگین ارزش هر سفارش (AOV)
میانگین مبلغی که در هر تراکنش هزینه میشود.
۴. هزینه جذب مشتری (CAC)
هزینهای که برای جذب هر مشتری جدید صرف میشود.
۵. ارزش طول عمر مشتری (CLV)
کل درآمدی که انتظار میرود یک مشتری در طول ارتباط با کسبوکار ایجاد کند.
۶. نرخ تبدیل
درصدی از مشتریان بالقوه که به خریدار تبدیل میشوند.
۷. نسبت مشتری به سرنخ
نسبت سرنخهای ایجادشده به مشتریان واقعی.
۸. نرخ نگهداشت مشتری
درصد مشتریانی که در طول زمان با کسبوکار شما همراه میمانند.
۹. امتیاز ترویجکنندگان خالص (NPS)
معیاری برای اندازهگیری وفاداری و رضایت مشتری.
۱۰. بازده سرمایهگذاری (ROI)
نسبت درآمد حاصل به هزینههای صرفشده برای فروش و بازاریابی.
مهمترین KPIها در فروش b2c
شاخصهای کلیدی مهم برای هر کسبوکار به اهداف و استراتژیهای آن بستگی دارد، اما برخی از KPIهای اصلی شامل موارد زیر است:
۱. درآمد
پیگیری کل درآمد فروش برای درک عملکرد تیم فروش و شناسایی فرصتهای رشد.
۲. نرخ تبدیل
نظارت بر نرخ تبدیل برای شناسایی مؤثرترین استراتژیهای فروش در تبدیل سرنخها به مشتریان.
۳. ارزش طول عمر مشتری (CLV)
پیگیری CLV به کسبوکارها کمک میکند تا ارزش بلندمدت مشتریان خود را درک کنند و استراتژیهای جذب و نگهداشت خود را بهبود دهند.
۴. هزینه جذب مشتری (CAC)
پیگیری CAC تضمین میکند که تلاشهای فروش و بازاریابی از نظر هزینه بهصرفه هستند و بازده مثبت دارند.
۵. امتیاز ترویجکنندگان خالص (NPS)
NPS بینشهای ارزشمندی درباره رضایت و وفاداری مشتری ارائه میدهد که میتواند در توسعه محصول، خدمات مشتری و استراتژیهای فروش مفید باشد.
۶. میانگین ارزش هر سفارش (AOV)
نظارت بر AOV فرصتهایی برای افزایش درآمد هر مشتری از طریق فروش مکمل، فروش بیشتر یا بستهبندی محصولات ایجاد میکند.
۷. نرخ نگهداشت مشتری
پیگیری نرخ نگهداشت به کسبوکارها کمک میکند تا مشتریانی را که احتمال ماندگاری بیشتری دارند شناسایی کنند و روی آنها تمرکز کنند.
۸. نسبت مشتری به سرنخ
بررسی این نسبت به شناسایی مؤثرترین روشهای ایجاد سرنخ کمک میکند.
۹. بازده سرمایهگذاری (ROI)
ROI نشان میدهد که تلاشهای فروش و بازاریابی چقدر بهینه هستند و کدام بخشها نیاز به بهبود دارند.
۱۰. طول چرخه فروش
پیگیری طول چرخه فروش فرصتهایی برای سادهسازی فرآیند و کاهش زمان لازم برای نهاییسازی معاملات فراهم میکند.
نرخ تبدیل خوب در فروش b2c چقدر است؟
نرخ تبدیل در فروش b2c بسته به صنعت، محصول و استراتژی فروش متفاوت است. اما برخی معیارهای کلی عبارتاند از:
- فروش خردهفروشی: میانگین نرخ تبدیل حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد است.
- فروش تجارت الکترونیک: میانگین نرخ تبدیل معمولاً بین ۱ تا ۳ درصد است.
- فروش خدماتی: میانگین نرخ تبدیل حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد است.
- فروش اشتراکی: میانگین نرخ تبدیل معمولاً بین ۵ تا ۱۰ درصد است.
البته این اعداد تنها معیارهای کلی هستند و نرخ واقعی ممکن است بسته به استراتژی فروش، بازار هدف و شرایط رقابتی متفاوت باشد.
طول چرخه فروش b2c چقدر است؟
طول چرخه فروش b2c بسته به صنعت، محصول و بازار هدف متفاوت است. برخی معیارهای کلی عبارتاند از:
- فروش خردهفروشی: چرخه فروش معمولاً کمتر از یک روز است.
- فروش تجارت الکترونیک: چرخه فروش معمولاً کمتر از یک ساعت است.
- فروش خدماتی: چرخه فروش معمولاً بین ۱ تا ۳ ماه است.
- فروش اشتراکی: چرخه فروش معمولاً بین ۱ تا ۶ ماه است.
عواملی که میتوانند بر طول چرخه فروش تأثیر بگذارند شامل پیچیدگی محصول یا خدمات، فرآیند تصمیمگیری مشتری، سطح رقابت در بازار و اثربخشی تلاشهای فروش و بازاریابی شرکت است.
بهترین زمان برای فروش b2c چه زمانی است؟
بهترین زمان برای فروش b2c بسته به صنعت، بازار هدف و کانال فروش متفاوت است. اما برخی نکات کلی شامل موارد زیر میشود:
- فروش خردهفروشی: بیشترین فروش در بعدازظهر و عصر رخ میدهد، معمولاً بین ساعت ۲ تا ۶ عصر.
- فروش تجارت الکترونیک: بیشترین فروش در شب اتفاق میافتد، معمولاً بین ساعت ۸ تا ۱۱ شب.
- فروش خدماتی: فروش خدمات بیشتر در صبح و اوایل بعدازظهر انجام میشود، معمولاً بین ساعت ۹ صبح تا ۲ بعدازظهر.
- فروش اشتراکی: بیشترین فروش در شب رخ میدهد، معمولاً بین ساعت ۶ تا ۱۰ شب.
الگوی فروش واقعی بسته به بازار هدف، استراتژی فروش و شرایط رقابتی ممکن است متفاوت باشد.
شرکتهای b2c و فناوری موبایل
شرکتهای b2c محصولات و خدمات خود را مستقیماً به مصرفکنندگان فردی ارائه میدهند. این مدل با فروش b2b (بین کسبوکارها) که معاملات بین شرکتها انجام میشود، متفاوت است. ظهور فناوری موبایل تأثیر زیادی بر فروش b2c و تعامل با مشتریان داشته است.
با توجه به اینکه مصرفکنندگان روزبهروز بیشتر از گوشیهای هوشمند و تبلتها برای خرید، ارتباطات و سرگرمی استفاده میکنند، شرکتهای b2c مجبور به تطبیق استراتژیهای خود با نیازها و انتظارات جدید مخاطبانشان شدهاند.
تأثیر فناوری موبایل بر فروش b2c و تعامل با مشتری
۱. دسترسی بیشتر
دستگاههای موبایل دسترسی به اطلاعات محصولات، مقایسه قیمتها و خرید را در هر زمان و مکانی آسان کردهاند.
۲. تجربه بهتر مشتری
با استفاده از امکاناتی مثل اعلانهای فوری، خدمات مکانمحور و واقعیت افزوده، شرکتهای b2c میتوانند تجربهای شخصیتر و جذابتر برای مشتریان از طریق اپلیکیشنها و وبسایتهای موبایلی ایجاد کنند.
۳. هدفگیری و تقسیمبندی بهتر
دادههای موبایلی اطلاعات ارزشمندی درباره رفتار مصرفکننده ارائه میدهند و به شرکتها کمک میکنند بازاریابی خود را هدفمندتر کرده و پیامهایشان را برای گروههای خاص مشتریان تنظیم کنند.
۴. افزایش خریدهای لحظهای
راحتی و دسترسی خرید از طریق موبایل، باعث افزایش خریدهای لحظهای شده است، زیرا مصرفکنندگان به راحتی میتوانند محصولات را مرور و خریداری کنند.
۵. وفاداری بیشتر مشتریان
شرکتهای b2c میتوانند از برنامههای وفاداری موبایلی، پیشنهادات اختصاصی و محتوای شخصیسازیشده برای تقویت روابط با مشتریان و تشویق به خرید مجدد استفاده کنند.
تفاوت b2c و b2b در استفاده از فناوری موبایل
۱. مخاطب هدف
شرکتهای b2c روی مصرفکنندگان فردی تمرکز دارند، در حالی که b2b مشتریان تجاری را هدف میگیرد. بنابراین استراتژیهای موبایلی b2c باید کاربرپسندتر و جذابتر باشند، در حالی که استراتژیهای b2b بیشتر بر ارائه اطلاعات و تسهیل معاملات تمرکز دارند.
۲. چرخه فروش
چرخه فروش در b2c کوتاهتر و اغلب لحظهای است، اما در b2b طولانیتر بوده و چندین تصمیمگیرنده در آن دخیل هستند. شرکتهای b2c از موبایل برای افزایش فروش فوری استفاده میکنند، در حالی که b2b بیشتر به ایجاد روابط و ارائه اطلاعات میپردازد.
۳. محتوا و پیامرسانی
محتوا و پیامهای موبایلی در b2c معمولاً بصری، احساسی و شخصیسازیشده هستند، در حالی که در b2b بیشتر فنی، اطلاعاتی و بر ارزش کسبوکاری تمرکز دارند.
۴. کانالها
شرکتهای b2c از کانالهای متنوعتری مثل شبکههای اجتماعی، اپلیکیشنهای پیامرسان و تبلیغات موبایلی استفاده میکنند، در حالی که b2b بیشتر بر ایمیل، وبینارها و نشریات تخصصی تمرکز دارد.
۵. شاخصها
شاخصهای موبایلی در b2c بیشتر بر تعامل، تبدیل و وفاداری تمرکز دارند، در حالی که در b2b بر تولید سرنخ، رشد ارتباطات و درآمد تاکید میشود.
کاربردهای عملی و مثالها در فروش b2c
فروش b2c زمانی اتفاق میافتد که یک کسبوکار کالا یا خدمات خود را مستقیماً به مصرفکنندگان فردی بفروشد. این نوع فروش میتواند به صورت آنلاین یا حضوری انجام شود. مثلاً خرید کفش از یک وبسایت فروشگاهی، نمونهای از فروش b2c است. اگر همان کفش را از یک فروشگاه فیزیکی خریداری کنید، باز هم یک معامله b2c انجام دادهاید.
فروش b2c اغلب به معاملات آنلاین اشاره دارد، بهویژه زمانی که بحث بهکارگیری ابزارهای دیجیتال برای بهبود فروش مطرح است. این نوع فروش میتواند از فناوریهایی مثل هوش مصنوعی، اتوماسیون و یادگیری ماشینی بهرهمند شود.
کاربردهای عملی فروش b2c
فروش b2c فقط به رساندن محصولات به دست مشتریان ختم نمیشود، بلکه کاربردهای گستردهتری دارد. این نوع فروش به کسبوکارها کمک میکند تا فرآیندهای منظمی برای مدیریت مشتریان و سفارشهای فردی ایجاد کنند. همچنین، با سادهتر کردن فرآیند خرید، تجربه مشتری را بهبود میبخشد و خرید محصولات متناسب با نیاز مشتریان را آسانتر میکند.
مثالهایی از شرکتهای موفق b2c
- آمازون: یکی از بزرگترین پلتفرمهای تجارت الکترونیک که طیف وسیعی از محصولات و خدمات را به مصرفکنندگان ارائه میدهد.
- اپل: معروف به محصولات الکترونیکی نوآورانه مثل آیفون، آیپد و مکبوک، همراه با خدمات دیجیتالی مثل اپاستور.
- نایکی: برند پیشرو در تولید پوشاک و تجهیزات ورزشی که به صورت مستقیم از طریق فروشگاههای خود، وبسایت و اپلیکیشن موبایلی محصولاتش را میفروشد.
- نتفلیکس: سرویس استریم محبوب که فیلمها، سریالها و محتوای اختصاصی را به مشترکین ارائه میدهد.
- استارباکس: زنجیره جهانی کافیشاپ که تجربهای شخصی و جذاب برای مشتریان با ارائه نوشیدنیها، خوراکیها و محصولات دیگر فراهم میکند.
پنج مدل رایج در فروش b2c

فروش b2c میتواند به شکلهای مختلفی انجام شود. پنج مدل رایج عبارتاند از:
۱. فروش مستقیم به مصرفکننده (DTC)
شرکتهایی که محصولاتشان را مستقیماً از طریق کانالهای خود مثل وبسایت، اپلیکیشن موبایلی یا فروشگاههای حضوری به مشتریان میفروشند.
۲. تجارت الکترونیک (E-commerce)
پلتفرمهای آنلاین که به مصرفکنندگان امکان خرید محصولات یا خدمات از چندین خردهفروش یا برند را میدهند.
۳. مدل اشتراکی (Subscription)
شرکتهایی که در ازای پرداخت منظم، محصولات یا خدمات را به صورت دورهای ارائه میدهند.
۴. بازارچه آنلاین (Marketplace)
پلتفرمهای آنلاین که مصرفکنندگان را به چندین فروشنده متصل کرده و به آنها اجازه مرور، مقایسه و خرید محصولات و خدمات مختلف را میدهند.
۵. تجارت اجتماعی (Social Commerce)
ادغام قابلیتهای تجارت الکترونیک در شبکههای اجتماعی که به مصرفکنندگان امکان کشف، اشتراکگذاری و خرید محصولات را مستقیماً در شبکههای اجتماعی میدهد.
جمعبندی: فروش b2c
در این مقاله، با مفهوم فروش b2c و اهمیت آن برای کسبوکارها و مصرفکنندگان آشنا شدیم. فروش b2c به کسبوکارها این امکان را میدهد که محصولات و خدمات خود را به طور مستقیم به مشتریان ارائه دهند و با استفاده از استراتژیها و فناوریهای نوین، تجربه خرید بهتری ایجاد کنند.
فروش b2c میتواند در قالبهای مختلفی مثل فروش مستقیم، تجارت الکترونیک، مدل اشتراکی یا بازارچههای آنلاین انجام شود. استفاده از تکنیکهای شخصیسازی، تحلیل دادهها و وفاداری مشتری نقش کلیدی در موفقیت این نوع فروش دارد.
اگرچه فروش b2c چالشهایی مثل رقابت بالا و حفظ مشتریان را به همراه دارد، اما با استراتژیهای مناسب میتوان این موانع را پشت سر گذاشت و به رشد فروش و ایجاد تجربهای مثبت برای مشتریان دست یافت. کسبوکارهایی که به دنبال بهبود فرآیندهای فروش و افزایش تعامل با مشتریان هستند، میتوانند از ابزارهای دیجیتال و تکنیکهای بازاریابی هوشمندانه برای دستیابی به اهداف خود بهره ببرند.
پنج سوال متداول در مورد فروش b2c به همراه پاسخهای کوتاه
- فروش b2c چیست؟
فروش b2c یعنی ارائه محصولات یا خدمات بهطور مستقیم به مصرفکنندگان نهایی. این روش بیشتر در خردهفروشی، فروشگاههای آنلاین و صنایع خدماتی استفاده میشود. - چرا فروش b2c برای کسبوکارها اهمیت دارد؟
فروش b2c به کسبوکارها کمک میکند تا مستقیماً با مشتریان خود ارتباط برقرار کنند و با بهبود تجربه خرید، فروش و وفاداری مشتریان را افزایش دهند. - تفاوت فروش حضوری b2c و فروش آنلاین چیست؟
در فروش حضوری، مشتریان میتوانند محصول را لمس و امتحان کنند، درحالیکه فروش آنلاین راحتی، دسترسی ۲۴ ساعته و تنوع بیشتری را ارائه میدهد. - چگونه میتوان فروش b2c را بهبود داد؟
با استفاده از شخصیسازی، تحلیل دادهها، بازاریابی هدفمند و ایجاد تجربه خرید ساده و جذاب، میتوان فروش b2c را بهبود بخشید. - مهمترین چالشهای فروش b2c چیست؟
رقابت بالا، حفظ مشتریان و جذب مشتریان مناسب از چالشهای اصلی هستند. با ایجاد تفاوتهای رقابتی و استفاده از فناوریهای نوین میتوان این چالشها را مدیریت کرد.